'Behandelen van nieuwkomers vergt een heel andere benadering'

Interview met Aram Hasan

20 mei 2019
 

Aram Hasan is psychiater, trauma-psychotherapeut, expert transculturele psychiatrie NVvP, Bestuurslid NtVP en oprichter CoTeam GGZ in Rotterdam.

Hoe kun je je een effectieve behandelrelatie opbouwen met getraumatiseerde nieuwkomers? Dat vereist een heel andere benadering, waarbij je vooral veel moet uitleggen en overtuigen. Want de meeste vluchtelingen hebben geen idee wat psychische problemen zijn – laat staan dat zij daar zelf iets aan kunnen doen.

Om professionals te ondersteunen op dit vlak, zijn we een samenwerking gestart met CoTeam van psychiater en trauma-expert Aram Hasan. Hij verzorgt vijf cursussen voor de RINO Groep op het gebied van cultuur georiënteerde traumabehandeling, zoals de Beknopte Eclectische Psychotherapie PTSS (BEPP) en de Levensboekmethode.



Naar schatting kampen 3 op de 4 nieuwkomers met trauma of andere psychische klachten. Als zij hiervoor al bij een zorgverlener aankloppen, betekent dat nog niet dat zij hun klachten beter leren hanteren. Want vaak loopt de behandeling spaak, zonder dat de behandelaar weet waarom.

Als behandelaar moet je goed weten waar je aan begint wanneer je cliënten met een niet-westerse achtergrond in je spreekkamer krijgt. Psychiater Aram Hasan heeft veel ervaring met de behandeling van nieuwkomers uit het Midden-Oosten. Als vluchteling hebben zij vaak alles moeten achterlaten, op een aantal uiterst pijnlijke ervaringen na. Die dragen zij voorgoed met zich mee. Aram Hasan: ‘Ze voelen zich ellendig, ontheemd, op zichzelf teruggeworpen. Daarbij kampen ze met klachten waar zij geen taal voor hebben. Depressie, trauma, psychische aandoening, therapie, het zijn allemaal begrippen die ze niet kennen en die ze doorgaans ook niet kunnen plaatsen. Vanuit hun eigen cultuur denken ze wellicht dat ze worden dwarsgezeten door het boze oog. En dan opeens zitten ze tegenover een vreemde hulpverlener die vriendelijk vraagt: vertel, wat kan ik voor je doen?

 

'Vanuit hun eigen cultuur denken ze wellicht dat ze worden dwarsgezeten door het boze oog. En dan opeens zitten ze tegenover een vreemde hulpverlener die vriendelijk vraagt: vertel, wat kan ik voor je doen?'

Aram Hasan

‘Steeds opnieuw beginnen’

Zelf vluchtte Aram Hasan eind 1999 uit Syrië. Daarop volgde een frustrerende tijd in het AZC, waar hij als asielzoeker vrijwel niets mocht. Maar, tegenwoordig zet Hasan zijn ervaringsdeskundigheid in en werkt hij samen met zijn multidisciplinaire CoTeam om te voorkomen dat zijn veelal niet-westerse cliënten onnodig in de specialistische ggz belanden.

Hoewel de belangstelling groot is en er genoeg cliënten zijn, blijft financiering voor zijn werk een moeizaam iets. En dat is opmerkelijk, want waar niet of slecht behandelde psychische problematiek juist bij deze cliëntengroep toe kan leiden, laat zich raden. Het leidt niet alleen tot persoonlijk disfunctioneren op allerlei terreinen, maar werkt ook vervreemding van de samenleving in de hand.

Vertwijfelde zorgverleners

Wekelijks krijgt Aram Hasan mailtjes van zorgverleners die zich na de zoveelste no-show vertwijfeld afvragen wat er toch verkeerd gaat in het contact met nieuwkomers. Een deel van de oorzaken ligt volgens Hasan bij de manier waarop de zorg hier is georganiseerd. Door de focus op kortdurende behandelingen is er vaak te weinig tijd beschikbaar. Het winnen van vertrouwen, het steeds weer uitleggen wat er speelt, het vertalen en duiden van onbekende begrippen, het overtuigen van cliënten om vooral terug te komen en - niet te vergeten - het regelen van een telefonische tolk. Dat alles vreet tijd, waardoor de behandeling van nieuwkomers al snel tweemaal zoveel tijd in beslag neemt. Ook heeft het hoge afbreukrisico te maken met de benadering van behandelaren zelf. Zij realiseren zich vaak onvoldoende hoezeer nieuwkomers hier vanuit een wij-cultuur op zichzelf worden teruggeworpen. Bovendien zijn er naast de traumatische ervaringen van weleer nog dagelijks stressfactoren, waardoor deze doelgroep veel druk ervaart. Dat vraagt van behandelaren een heel andere benadering plus de inzet van enkele specifieke behandelmethodieken. Tijdens de vijf cursussen van Hasan bij de RINO Groep, ga je hier heel praktisch mee aan de slag. Bekijk de cursussen.

Om te voorkomen dat nieuwkomers voortijdig afhaken, heeft Aram Hasan zes do’s and don’ts gegeven die je meteen kunt toepassen bij het behandelen van deze doelgroep.