Congres Mentaal gezonder in het middelbaar onderwijs  (C2518)

In de openingslezing neemt Dr. Barbara Braams ons mee in de mentale ontwikkeling van jongeren. Welke ontwikkelingen maken jongeren door? Waarom is het brein van jongeren extra gevoelig voor mentale problemen? Wat helpt jongeren om mentaal gezond te blijven? Door in te zoomen op de binnenwereld van jongeren in een turbulente levensfase, krijgen we inzicht in hoe persoonlijkheidsontwikkeling en mentale gezondheid zich vormen. Deze lezing vormt het fundament voor de rest van het programma: om leerlingen écht te begrijpen en te ondersteunen, is het essentieel om hun individuele ontwikkeling te bekijken in samenhang met de sociale systemen waar zij deel van uitmaken.

Gezinspatronen, prestatiedruk, ouders die meekijken. Op weg naar school dragen jongeren niet alleen een rugzak vol boeken met zich mee, maar ook een rugzak vol persoonlijke bagage. Wat is vanuit het gezin van herkomst allemaal van invloed op het welzijn? Want in elk gezin heeft ieder gezinslid ook een bepaalde gezinsrol en de ene rol versterkt of verzwakt de andere. Maar dat is nog niet alles. Het beeld dat een kind vanuit die gezinsrol van zichzelf krijgt, is ook van invloed op het gedrag op school. Tijdens deze lezing leert ontwikkelingspsycholoog en systeemtherapeut Steven Pont je heel snel een systeemanalyse van een gezin te maken.

Ieder kind groeit in verschillende systemen op en naast het gezin van herkomst neemt ook school daarin een belangrijke plek in. Juist in de puberteit worden leeftijdsgenoten immers belangrijk voor je psychosociale ontwikkeling en trek je verregaande conclusies over wie je eigenlijk bent. Het is dan ook niet zo vreemd dat een deel van de mentale druk door jongeren juist op school wordt gevoeld.
 
Hoe beïnvloed je als school het zelfbeeld van je leerlingen? In deze lezing zet Maxe de Rijk uiteen hoe je ervoor kan zorgen dat school een plek is waar leerlingen graag zijn en succeservaringen opdoen. Want, we zien het maar al te vaak: leerlingen bij wie school eerder een negatieve, dan een positieve ervaring heeft op hun persoonlijke ontwikkeling. Maxe vertelt aan de hand van eigen ervaringen welke aspecten van ons onderwijs daar invloed op hebben, hoe jij dat als professional kan merken aan je eigen leerlingen en hoe je er vervolgens voor kan zorgen dat het zelfbeeld van je leerlingen juist wordt versterkt op school. Hierdoor komen de leerlingen met meer plezier naar school, wat direct resulteert in positiever gedrag.

Behalve het gezin is -met name in de puberteit- de vriendengroep in het leven van onze jongeren van essentieel belang voor hun psychosociale ontwikkeling. Je krijgt van je leeftijdsgenoten als het ware -na die van je ouders- je tweede opvoeding. En in plaats van ons bijvoorbeeld af te vragen waarom een leerling of student ‘verkeerde vrienden’ heeft, kunnen we ook proberen te achterhalen waarom het juist bij ingewikkelde leeftijdsgenoten onderdak vindt. Omdat deze hele dag in het teken staat van het welzijn van onze jongeren gaan we niet alleen over, maar ook mét ze praten. Steven Pont gaat tijdens deze lezing in gesprek met een aantal leerlingen zelf: hoe ervaren zij vriendschap, welke rol speelt die in hun dagelijks leven, en wat als je vriend ineens je vijand wordt?

In deze lezing laat psycholoog Thijs Launspach zien hoe sociale media bewust de mentale gezondheid, het zelfbeeld en de maatschappelijke betrokkenheid manipuleren - met name van jongeren.. Thijs ontrafelt de mechanismen van online manipulatie, de rol van big tech hierbij en hoe de dominante rol van social media tot uiting komt in de leefwereld van jongeren. Launspach stelt daarbij de vraag: hoe ‘normaal’ is het dat deze techbedrijven zoveel invloed hebben op de gesteldheid van jongeren? Wat is er nodig om kinderen en jongeren te beschermen? Wat doe je als mentor of docent wanneer online spanningen doorsijpelen in de klas? Hoe help je jongeren zich te weren tegen algoritmes, groepsapps en prestatiestress? Met verhelderende inzichten biedt deze lezing concrete handvatten om jongeren weerbaarder te maken in een wereld waarin alles en iedereen altijd ‘aan’ staat.