'In mijn praktijk combineer ik reguliere behandelmethoden voor gehechtheidsproblematiek en trauma met andere vormen, zoals EMDR, spel en de levensverhaalbenadering van Dyadic Developmental Psychotherapy (DDP). Die zijn bij complexe problematiek echter niet altijd toereikend om een negatieve ervaring te kunnen verwerken. Ik werk bijvoorbeeld veel met kinderen die vecht-vlucht-vriesreacties vertonen, maar van wie het levensverhaal niet volledig bekend is. Dan is een positieve ervaring nodig om die negatieve ervaring uit het verleden naar de achtergrond te dringen. Met Sensorimotor Psychotherapy (SP) grijp je een beweging of een gebaar van de cliënt aan om hem dat in elke vezel te helpen voelen.'
'Sensorimotor Psychotherapy is hardcore psychotherapie'
Interview met Anneke Vinke
3 februari 2022
Gz-psycholoog en kinder- en jeugdtherapeut Anneke Vinke PhD is gespecialiseerd in diagnostiek en behandeling van trauma en gehechtheidsproblemen, in het bijzonder bij geadopteerde of in pleegzorg genomen kinderen. Daarnaast is ze coördinator voor Sensorimotor Psychotherapy in Nederland. Waarom is zij zo enthousiast over deze lichaamsgerichte benadering?
Hoe gebruik jij Sensorimotor psychotherapy en waarom?
Hoe werkt dat?
'Sensorimotor Psychotherapy kijkt naar het verhaal zoals het in het lichaam zichtbaar is, minder naar de feitelijke gebeurtenis'
Anneke Vinke
'Sensorimotor Psychotherapy kijkt naar het verhaal zoals het in het lichaam zichtbaar is, minder naar de feitelijke gebeurtenis. Het lichaam vertelt ons veel. Een beweging die je ziet bij een kind stel je - samen met de ouder - in een sessie centraal. Door die te herhalen en erbij te zingen of te praten zoals tegen een baby, ervaart het kind dat de angst en de ontregeling die bij de beweging horen niet meer nodig zijn. De laagste regionen in het brein komen dan tot rust. Ook bij volwassenen werkt het zo. Stel: iemand heeft een auto-ongeluk gehad waarbij hij vast is komen te zitten, en ervaart steeds weer een gevoel van beklemming en uit willen breken. Dan laat je hem zo’n niet-afgemaakte beweging heel langzaam een paar keer uitvoeren, totdat hij merkt dat er iets veranderd is, en de in trauma vastgezette beweging afgemaakt is. Een act of triumph noemen we dat.’
Wat voor effect zie je bij je cliënten?
‘Iemand die een act of triumph heeft ervaren, gaat op wolken naar huis. Dat is een groot contrast met bijvoorbeeld een EMDR-behandeling: daar moeten mensen vaak dagen van herstellen. Er is veel aandacht voor integratie van wat er veranderd is. Je wilt de nieuwe ervaring in de sessie verankeren. Ook daarbij kijk je naar het lichaam. Als er dan een beweging is die anders is, nieuw, denk aan iets als even rekken of rechter op gaan zitten, dan breng je die naar het bewustzijn en wordt dat het anker om weer bij het positieve gevoel te kunnen komen. Zo ontdekken cliënten de wijsheid van hun lichaam en zetten ze bewust dit in. De nieuwe beweging wordt het huiswerk, om te oefenen. Immers in oefening en herhaling veranker je een nieuw patroon. Dat werkt, want je lichaam heb je altijd bij je.’
Waarom ben je zo enthousiast over deze vorm van psychotherapie?
‘SP is niet zomaar een serie oefeningetjes of trucs, maar echt hardcore psychotherapie. Presentie, mentaliseren en zelfregulatie als therapeut zijn wezenlijk. Daarmee vraagt SP client centered basisvaardigheden, het kan alleen op maat en je moet voortdurend afgestemd zijn op de ander, in de therapeutische relatie zitten.
Wetenschappelijke evidentie voor de effectiviteit is er nog niet, maar sensorimotor psychotherapie wordt wel genoemd in de zorgstandaard trauma en stressorgerelateerde stoornissen als innovatieve en experimentele behandeling voor patiënten die onvoldoende baat hebben bij de reguliere behandelmethoden. Effectiviteit is moeilijk in een randomized control trial aan te tonen omdat het altijd om maatwerk gaat. Onderzoekstechnisch vestig ik mijn hoop op Single Case Experimental Designs, waarvan ik hoop dat we deze kunnen gaan inzetten voor degelijk wetenschappelijk onderzoek. Tot dat er ligt, blijf ik me verwonderen over de mooie resultaten in de klinische praktijk en schrijf ze toe aan dat SP past bij de laatste inzichten uit de trauma-, gehechtheids- en affectieve neurobiologie-theorie.'
Wil je meer weten over Sensorimotor Psychotherapy?
Vanaf eind 2013 heeft Anneke Vinke de coördinatie voor SP in Nederland op zich genomen. 'We starten in het voorjaar van 2022 de Trauma Training met de 12e opleidingsgroep (gemiddeld 35-40 deelnemers) en ongeveer de helft daarvan gaat door naar de level II om ook vaardigheden te leren met betrekking tot repareren van gehechtheidstrauma. In het najaar van 2022 start de 6e Level II. De level III, de certificeringstraining, is tot nu toe twee keer gegeven in Nederland. We hebben in het totaal 43 gecertificeerde SP therapeuten in Nederland. Voor 2023 staat een nieuwe certificeringstraining op de agenda.'