Herstel Angels: Een goed gesprek met mede-oprichter Dirk den Hollander

Dirk, kun je ons uitleggen: wat zijn de Herstel Angels eigenlijk? Het klinkt bijna te mooi om waar te zijn.
De Herstel Angels zijn ervaringswerkers die zich het lot aantrekken van mensen die door iedereen in de steek gelaten zijn. Door de overheid, door de professionele hulpverlening, door de samenleving. We zijn mensen met doorleefde ervaringen, die zich willen inzetten voor anderen, met name voor hen die dit het hardst nodig hebben. 

Je spreekt over mensen die 'door iedereen in de steek gelaten zijn'. Hoe herken je zo iemand?
Dat is eigenlijk niet moeilijk. Iedereen kent ze wel. We hebben geen lijstje met punten nodig. Het zijn mensen die niet meer gezien worden, die uitgesloten zijn door de systemen, genegeerd door hulpverlening, opgegeven door hun omgeving. En het mooie is: iedereen die zich wil inzetten voor deze 'vergeten mens' kan een engel zijn. Wanneer je wat doet voor een ander, ben je iemand.

Jullie hanteren een bijzondere werkwijze. Geen advies, geen oordeel. Hoe ziet dat er in de praktijk uit?
We doen eigenlijk precies het tegenovergestelde van wat er in een 'interventie' gebeurt. Als we bij iemand op bezoek komen, 'doen we niks'. We drinken koffie en luisteren. De mensen die we bezoeken zijn onze vrienden, geen cliënten. We bieden contact van hart tot hart en een luisterend oor. Door naar elkaar te luisteren proberen we elkaars perspectief te begrijpen. Diverse mensen gaven in tranen aan: jullie zijn de eerste die naar ons luisteren. En dat luisteren zonder oordeel is meestal genoeg.

Dat klinkt heel anders dan hoe de reguliere zorg werkt. Waar komt deze visie vandaan?
Onze inspiratiebronnen zijn de zelfhulpgroepen, Steunend Relationeel Handelen dat ik samen met Jean Pierre Wilken ontwikkelde, de presentie benadering van Andries Baart, en Emotional CPR van Daniel Fisher. Het draait allemaal om menselijkheid vooropstellen. Iedereen heeft recht om mee te doen, ongeacht zijn voorgeschiedenis. Wij geloven in de kracht van de mens achter het verhaal.

Hoe verhouden jullie je tot de reguliere hulpverlening? Jullie zijn kritisch op de 'systeemwereld'...
Ook hulpverleners zuchten onder de druk van de systeemwereld en velen begrijpen meteen wat wij doen. We werken samen, maar vanuit een ander kader. Contacten van hart tot hart zijn een tegengif tegen dit specifieke systeemdenken waarbij de mens uit het oog verloren wordt. Hulpverleners kunnen leren dat ze eerst en vooral medemens zijn. Ze kunnen een onderdeel gaan uitmaken van het sociale systeem van de cliënt in plaats van er boven te staan. Ze kunnen leren dat luisteren effectiever is dan adviseren.

Voor iemand die denkt: 'Dit geldt misschien voor mij.  Hoe werkt het contact met jullie?'
Dat kan op allerlei manieren: telefonisch als de afstand groot is, of een huisbezoek. We denken niet in cliënten of patiënten. Contact van hart tot hart verklaart zichzelf. We zijn vrienden en laten andere rollen in het contact varen. We hebben contact omdat we echt begaan zijn met de ander en er als mens voor hen willen zijn.

Wat vraagt het van je het om Herstel Angel te zijn?
Er is een kerngroep die regelmatig bij elkaar komt en contacten van hart tot hart onderhoudt. Zij verzorgen workshops en presentaties en bezoeken herstelinitiatieven. Daarnaast zijn er ambassadeurs, mensen die onze ideeën een warm hart toedragen maar niet direct bij alle activiteiten betrokken zijn. Die verschillen zijn vloeiend. Ambassadeurs kunnen actiever worden als ze willen, bijvoorbeeld door mee te gaan met bezoeken. En kerngroep leden kunnen ambassadeur worden als het allemaal wat veel wordt. Het belangrijkste is dat je iets wilt doen voor de vergeten mens.

Als Officier in de Orde van Oranje-Nassau en grondlegger van de psychosociale rehabilitatiebeweging heb je een indrukwekkende achtergrond. Wat dreef je naar dit werk?
Na mijn pensionering blijf ik workshops en presentaties verzorgen over herstel en zelfhulp. In 2018 richtte ik met anderen ook stichting Nei Skoen in Helmond op, een herstelgemeenschap voor kwetsbare mensen die niet of moeilijk terecht kunnen in de reguliere zorg. Maar Nei Skoen is niet alleen voor kwetsbare mensen: iedereen is welkom, ook de kinderen van de buren. Het gaat er uiteindelijk om dat we mensen een stem geven in plaats van ze te parkeren, en ze een podium bieden in plaats van ze te isoleren.

Wat is jullie boodschap aan hulpverleningsorganisaties?
Ze kunnen de principes van de Herstel Angels structureel inbedden door eerst en vooral vanuit presentie te werken: contact van hart tot hart. Dit houdt in dat je jezelf laat zien als mens achter de hulpverlener die ook goede en slechte tijden kent en soms worstelt in dit leven. Dat is een zeer hoopgevende benadering omdat cliënten ervaren dat je niet perfect hoeft te zijn om dingen in je leven te bereiken.

Meer informatie over de Herstel Angels en de mogelijkheid om je bij hen aan te sluiten, vind je op herstelangels.com.