Didactiek in de praktijk: nieuw gereedschap voor docenten

Interview met Tjitske Hoekstra

12 september 2025
 

Tjitske Hoekstra

Al toen ze zelf nog op de basisschool zat, wist Tjitske Hoekstra dat ze later docent wilde worden. "Ik had een juf, juffrouw De Groot. In groep drie of vier zag ik hoe zij een meisje dat gepest werd hielp. Zo klein als ik was dacht ik: dát wil ik ook. Ik heb altijd een sterk rechtvaardigheidsgevoel gehad. En hoe zij les gaf, dat was zo'n voorbeeld voor me. In de jaren die volgden had ik vaak gedachtes in de klas als: nou, dat kan ik beter. Of: dat zou ik ook zo doen." 

Inmiddels is Tjitske al een aantal jaar met pensioen, maar haar passie voor het onderwijs is nog steeds groot. Sinds 2016 verzorgt Tjitske trainingen voor de docenten van de RINO Groep. Wat begon als een intensieve zaterdagtraining groeide uit tot een serie van vijf verdiepende workshops op de maandagavond, met soep en broodjes. De onderwerpen variëren van didactische vaardigheden, lesopbouw, omgaan met weerstand en rollenspellen. 

Van het mbo naar ggz-professionals 
Voor haar pensioen gaf Tjitske veel les op het mbo. "Die doelgroep is fantastisch: jongeren die nog met één been thuis zitten en tegelijk hun eerste stappen in het werkveld zetten." Het grootste verschil met lesgeven aan onze docenten: "Op het mbo combineer je didactiek met pedagogiek en ben je ook bezig met opvoeden. Hier ligt de focus op didactiek, al speelt het groepsklimaat soms wel mee, zeker in de workshop ‘omgaan met weerstand’, waar leervragen vaak juist gaan over hoe je bijvoorbeeld omgaat met één of twee mensen die stagneren of het beter lijken te weten." 

Tjitske Hoekstra

Wat Tjitske docenten wil meegeven 
Tjitske omschrijft haar stijl van lesgeven als: "snel en heel actief. Mensen moeten echt meedoen en mijn tempo bijhouden. En ik ben vooral heel praktisch en direct. Ik hoop altijd dat deelnemers naar huis gaan en denken: dat kan ik morgen ook doen." Theorie komt er volgens Tjitske nauwelijks aan te pas. Alles is gericht op concrete situaties uit de praktijk. "Soms beginnen we gewoon bij iets simpels, zoals de opstelling van tafels en stoelen. Zet je de boel in groepjes, dan krijg je een hele andere dynamiek dan in rijtjes. Dat soort kleine dingen kunnen enorm veel uitmaken." 

Eén van de voornaamste doelen van Tjitske is dat docenten meer keuzemogelijkheden krijgen. "Voor de workshop hebben ze een bepaalde ‘gereedschapskist’. Mijn doel is om daar gereedschap bij te stoppen en dat ze me later mailen: ‘Tjits, ik heb die nieuwe werkvorm toegepast, en het werkte!’ Daar doe ik het voor." 

Patronen en valkuilen
De docenten die Tjitske traint zijn deskundig in hun werkgebied, maar ze hebben vaak geen formele didactische achtergrond. Tijdens de workshops besteedt Tjitske daarom veel aandacht aan de verschillende rollen die je in de klas hebt. "Ik begin vaak met: hier heb je twee petten. Je behandelaars-pet en je docenten-pet. Als behandelaar beweeg je vaak mee met de cliënt, in het onderwijs heb je een duidelijk eindpunt. Je moet ergens naartoe werken, bijvoorbeeld een toets of specifieke competenties. Dat vraagt een andere manier van denken."  

Door de jaren heen ziet Tjitske terugkerende patronen bij docenten. "Ze zijn zó deskundig dat ze eindeloos over hun vak kunnen praten. Maar dan wordt het zenden, zenden, zenden… en haakt de groep af. Ik leer ze om bewust momenten in te bouwen waarin de cursisten zelf aan het woord zijn." In de workshop over didactiek vertelt Tjitske bijvoorbeeld dat alles wat je in een les doet een doel moet hebben. "Elke minuut die je besteedt en elke werkvorm die je kiest, moeten bewust bijdragen aan dat einddoel. Je moet je tijd niet verkletsen." 

Iets waar Tjitske docenten bewust van maakt, is dat je ook als trainer zelf je eigen blinde vlekken moet blijven zien. “Ik kan soms te gehaast zijn,” zegt ze, “omdat ik zóveel kennis wil overdragen in korte tijd.” Daarom vraagt ze haar deelnemers om haar te onderbreken als het tempo te hoog ligt of als iets niet duidelijk is. “Ik vind het alleen maar professioneel als je feedback vraagt aan je cursisten. Ik maak de les het liefste sámen met hen, dan groeit hij van twee kanten.” 

Voorrecht 
Lesgeven vindt Tjitske nog steeds het mooiste vak dat er is, omdat je kennis, energie en mogelijkheden kunt doorgeven aan anderen. Ze voelt zich dan ook bevoorrecht om met de RINO Groep docenten te mogen werken. "Het zijn hoogopgeleide professionals die in hun vrije tijd nóg beter willen worden. Dat zijn altijd de beste docenten." Ze benadrukt dat ze zelf ook blijft leren van de docenten die ze traint: "Zij komen soms met nieuwe werkvormen waar ik nog nooit van gehoord heb."  

Tjitske herinnert zich een mooie ontmoeting tijdens een workshop met een 80jarige docent die nog steeds vol enthousiasme lesgaf. "Het was een hele ervaren docent. Toen ik hem vroeg wat hij van de workshop vond zei hij: 'ik vind het sowieso al leuk om naar jou te kijken hoe jij dit doet'. En op mijn vraag of hij nog lang wilde doorgaan met lesgeven antwoordde hij lachend: ‘Als ze me nog willen hebben, ga ik toch gewoon op mijn rollator zitten en lesgeven!' Dus ik kan nog heel lang door."  

Schrijf je in voor de workshops  of neem contact op met Tjitske  
Op dit moment staan er vier workshops gepland: twee zijn al vol en twee staan open voor inschrijving. Eén van de openstaande workshops wordt gegeven door Tjitske, de andere door Ferry Barendregt, een ervaren docent binnen de RINO Groep met een grote interesse in didactiek en het geven van trainingen. Hij heeft, in overleg met Tjitske, de workshop ‘omgaan met weerstand’ naar eigen inzicht verder doorontwikkeld.  

Heb je didactische vragen of wil je één-op-één advies? Neem contact op met a.malschaert@rinogroep.nl.