‘Wat de ggz nodig heeft, is dat we als psychologen meer contextueel gaan denken’

Samrad Ghane is sinds mei 2022 P-opleider bij Parnassia Groep. Vanuit die rol is hij binnen deze landelijke instelling verantwoordelijk voor het praktijkonderwijs in de regio’s Midden-, Oost- en Zuid-Nederland. ‘Kennisdelen past bij mij. Ik geloof erin dat structurele oplossingen voor de ggz voor een groot deel via de opleidingen moeten gebeuren. Jonge collega’s zijn straks de nieuwe leiders. Als zij opgeleid worden zoals past bij de uitdagingen van de toekomst, heeft de ggz een structurele oplossing gevonden.’

Anders opleiden

Een toenemende uitdaging in de ggz is het tekort aan behandelaren. Veel te vaak wordt volgens Ghane de oplossing gezocht in meer opleiden, dus meer capaciteit voor alle beroepsopleidingen. Zijn aandacht gaat ook uit naar ánders opleiden: ‘Wat de ggz nodig heeft, is dat we als psychologen meer contextueel gaan denken. We zijn gewend om klachten te behandelen en werken voornamelijk een-op-een. Er valt veel winst te behalen als we meer kijken naar de context van iemands sociale omgeving en cultuur. En naar hoe hulp om een cliënt heen gemobiliseerd en gecoördineerd kan worden. We weten dat er zaken kunnen zijn in de sociale omgeving van cliënten, zoals financiën of huisvesting, die een belangrijke oorzaak zijn van psychisch lijden. Doordat we ons richten op symptoombehandeling blijven dergelijke zaken buiten schot.’
 
Dit betekent dat diagnostiek meer gericht moet worden op wat om de cliënt heen plaatsvindt, vindt Ghane. Zoals het inzichtelijk maken van stressfactoren en andere sociale oorzaken van psychisch lijden, maar ook bronnen van steun en veerkracht die in de praktijk nog te weinig worden benut.  ‘Psychologen hebben de vaardigheden nodig om verschillende stressbronnen mee te nemen in de interventie. Samenwerken met andere domeinen en behandelaren is nodig om factoren in de breedte goed mee te kunnen nemen’, zegt hij. Om deze manier van denken in de praktijk te stimuleren en te integreren mag het onderdeel systeeminterventies wat Ghane betreft meer ruimte krijgen in zowel het theoretisch- als het praktijkdeel van het BIG-onderwijs.
 

Een manier om dat te bewerkstelligen is via de opleidingen. Als P-opleider zorgt Ghane ervoor dat werkbegeleiders en supervisoren de juiste competenties hebben om deelnemers hier goed in te begeleiden: ‘Ik zet me ervoor in om de kennis van professionals rond deze thema’s op peil te houden en ervoor te zorgen dat er opleidingsplekken gecreëerd worden waar deelnemers ervaring kunnen opdoen met sensitief zijn voor de behoeften van cliënten met verschillende achtergronden.’

Inzet van ervaringsdeskundigen

Ook vindt Ghane dat er in het theoretisch onderwijs meer aandacht mag komen voor de inzet van ervaringsdeskundigen, in de hoop dat ervaringsdeskundigen in de nabije toekomst een meer prominente rol mogen vervullen in het verlenen van zorg. ‘Dat vraagt enerzijds om een bepaalde bescheidenheid van de therapeut, die kritischer mag leren kijken naar zijn eigen positie. En anderzijds om het erkennen van ervaring als volwaardige deskundigheid’, zegt Ghane. ‘Op dit moment leren deelnemers in de opleiding vooral vertrouwen op hun eigen kunnen. Ze leren goed samen te werken met andere professionals, maar niet zo zeer met ervaringsdeskundigen. Daar valt veel winst te behalen, omdat met meer input van hen de zorg verbetert.’
 
Hoe? ‘Ervaringsdeskundigen kunnen een goede bijdrage leveren aan het herstel van cliënten door hen te horen, inspireren en empoweren. Zij spreken de taal van de cliënt en kunnen daardoor het verschil in perspectief tussen de cliënt en de therapeut helpen overbruggen en indien nodig als bemiddelaar optreden. Je hoopt natuurlijk dat therapeuten dat zelf kunnen overbruggen, maar de ervaring leert dat cliënten er in de praktijk baat bij hebben en dat de afstand tussen de cliënt en therapeut er kleiner door wordt’, aldus Ghane.
 
Ghane is zich ervan bewust dat zijn wensen voor meer inclusieve en contextuele zorg kan worden gezien als een verandering van de ggz als systeem. ‘Ggz-professionals zijn en worden zo nog niet opgeleid. Geduld is nodig voor een cultuurverandering. Het kost energie en tijd. Dat betekent langzaam beginnen en blij zijn met kleine stappen.’