'Waarom online zorg blijven bieden? De jonge generatie is al gewend daar hulp te zoeken'

Interview met Zillah Holtkamp

7 juli 2020
 

Zillah Holtkamp

Ouders die door de coronamaatregelen ineens hele dagen thuis zijn; dat heeft niet alleen invloed op de ouders zelf, maar ook op hun kinderen. Zillah Holtkamp is docent bij de RINO Groep en werkt als IMH-specialist DAIMH. Zij zag in de praktijk hoe veel ouders het combineren van thuiswerken met de zorg voor (zeer) jonge kinderen als lastig ervaren. En dat de coronacrisis naast praktische uitdagingen ook flinke mentale uitdagingen met zich mee bracht. Welk effect heeft dit op kinderen? En welke tips en tricks heeft zij?

Zillah Holtkamp is docent bij de Modulaire opleiding Infant Mental Health generalist, Infant Mental Health-specialist en Gz-psycholoog. Ze begeleidt ouders en coacht professionals om in een korte periode de kennis te verwerven die nodig is om gezinnen met jonge kinderen die druk en stress ervaren, goed te begeleiden.

Samen met Anne Vink heb je voor IMH Nederland een gratis zelfhulpprogramma opgezet om jonge ouders te leren omgaan met coronastress. Kun je daar iets meer over vertellen?

‘Het is een zelfhulpboek geworden om ouders die in deze tijd extra angst en stress ervaren handvatten te geven. Ze weten vaak wel waar de stress vandaan komt, maar niet hoe ze het patroon kunnen doorbreken. En in een tijd waarin de zorg overbelast is, bel je ook niet snel je huisarts.
 
Ik ben zelf ook vrij angstig aangelegd en had, zeker in het begin, veel last van stress. Het boek is deels opgezet vanuit onze ervaringen. Er zitten oefeningen in vanuit de cognitieve gedragstherapie en mindfulness, en een deel Infant Mental Health waarin wordt uitgelegd wat jouw corona-angst betekent in relatie tot je kinderen. Hoe je bijvoorbeeld voorkomt dat je je eigen angst aan je kinderen doorgeeft.
 
We zien dat het boek inmiddels gebruikt wordt onder professionals en op sommige plekken verspreid wordt in het onderwijs om angstige ouders te informeren en te helpen. Dat is natuurlijke alleen maar goed, want zo wordt professionele kennis voor meer mensen beschikbaar.’

'De kloof tussen de eerder maatschappelijk gedragen angst en de individuele angst wordt door de versoepeling van de coronamaatregelen meer zichtbaar.'

Zillah Holtkamp

Merk je dat jonge ouders nu met andere vragen en dillema’s zitten dan voor corona?

‘Op dit moment werk ik vooral met zwangere vrouwen of gezinnen die net een baby hebben gekregen. Zij vragen zich af wat er gebeurt als ze ziek worden of als hun baby ziek wordt en bij wie ze dan terecht kunnen. Alle standaard steunstructuren waren weggevallen, terwijl er wel behoefte was aan een plek waar ze met vragen terecht kunnen - al is het alleen maar om stress en onzekerheid weg te nemen. Gelukkig zijn we inmiddels een fase verder en zijn controle-afspraken weer mogelijk.

Welk effect heeft de coronacrisis en het thuiswerken op (zeer) jonge kinderen?

‘Het is nu te vroeg om daar iets over te zeggen, want we zitten er nog middenin. We weten dat kinderen geluiden en spanning al in de baarmoeder onthouden. Wat heeft de onzekerheid van de coronaperiode voor deze kinderen betekend? Er zijn diverse onderzoeken gestart naar het effect van de coronacrisis op de ontwikkeling van (zeer) jonge kinderen en het ouderschap.
 
Het is belangrijk om alle mogelijke effecten open te houden. Het kan namelijk ook zo zijn dat ouders van pasgeboren baby’s in deze tijd bijvoorbeeld meer rust hebben ervaren door het wegvallen van onder andere kraamvisite. Professor dr. Hedwig van Bakel en onderzoeker Ruby Hall doen nu onderzoek naar baby’s van 2020 en bekijken of en welke effecten zichtbaar zijn.’
 

Wat zijn de valkuilen voor thuiswerkende ouders met jonge kinderen?

‘Afbakenen en begrenzen – op allerlei niveaus. Voor veel ouders is het thuiswerken en de zorg voor jonge kinderen een gigantische worsteling. Ze moeten met elkaar een duidelijke verdeling maken van de taken; wie werkt wanneer en wie zorgt wanneer voor de kinderen. Ga je in de avond gemiste werkuren inhalen of kies je voor je eigen rust?
 
Dat betekent dat ze ook moeten begrenzen ten aanzien van hun werkgever. Voor de opvoeding geldt hetzelfde: Hoeveel uren laat je je kinderen achter de iPad zitten? Hoe zorg je ervoor dat ze nog voldoende bewegen?’
 

Wat zijn jouw ervaringen als thuiswerkende moeder met twee jonge kinderen?

‘Onze kinderen zijn 8 en 9; een makkelijke leeftijd. We hebben geen intensieve zorgtaken meer, maar wel nog ouderlijke zeggenschap. Ook hebben we het geluk dat we in Twente wonen in een ruimtelijke omgeving. De kinderen konden buitenspelen en verder hebben we het met elkaar als gezin vooral heel gezellig gehad.

'Je gaat aan jezelf twijfelen; of je kinderen straks niet achterlopen door de beslissingen die jíj maakt.'

Zillah Holtkamp

Als ouder vond ik het thuisonderwijs wel ingewikkeld. Het bracht ons ook in dubio: ga je continu naast je kinderen zitten en hun schoolwerk controleren of geef je hen vertrouwen en eigen verantwoordelijkheid? Wij kozen het laatste, maar om ons heen zagen wij ook ouders andere beslissingen maken. Je gaat aan jezelf twijfelen; of je kinderen straks niet achterlopen door de beslissingen die je maakt.’

Wat deed het met je kinderen?

‘Aan onze kinderen merkte ik dat zij een stuk rustiger waren en een betere nachtrust hadden toen ze thuis zaten, ook nog toen ze deeltijdonderwijs kregen. Sinds ze weer naar school gaan, hebben ze weer meer last van nachtmerries en slaapwandelen. Kennelijk is hun emmertje door de dagelijkse drukte op school sneller vol.
 
Als ouder zet me dat wel aan het denken. Los van dat school belangrijk is, is een drukke leeromgeving niet voor elk kind fijn. Corona maakte dat bij ons zichtbaar. Wat hebben mijn kinderen nodig en wat mag ik daar als ouder van vinden? Stiekem hoop ik dat het onderwijs lering trekt uit de coronatijd en gaat experimenteren met andere onderwijsvormen, waar meerdere kinderen baat bij hebben.’
 

Je bent docent bij de Modulaire opleiding Infant Mental Health generalist. Heeft de coronatijd invloed gehad op je kijk op het uitwisselen van kennis?

‘Nederland is door corona ineens heel klein geworden. Je kan experts nu veel makkelijker bij elkaar haken. Enerzijds doordat we allemaal voelen dat we willen verbinden, anderzijds doordat de online mogelijkheden het simpelweg eenvoudiger maken om met elkaar in verbinding te komen. Ik hoop dat we dat in de toekomst kunnen borgen om complexere vraagstukken van ouders te kunnen beantwoorden.
 
Het biedt ook ruimte voor nieuwe vormen van netwerken. Vanuit de IMH-zorg willen we inzetten op het bouwen van online communities, zodat professionals door het hele land elkaar makkelijk en snel weten te vinden. En zodat uiteindelijk ook ouders professionals sneller weten te vinden.
 
Ik ben van mening dat wij als hulpverleners met onze kennis proactief en meer aan de voorkant mogen zitten door onze expertise te delen op plekken waar ouders aan het zoeken zijn. Online is daar bij uitstek de beste plek voor. Zeker om de nieuwe generatie jonge ouders te bereiken, want die zijn al veel meer gewend om online op zoek te gaan naar hulp.'
 

Welke laatste tip heb je voor ouders met jonge kinderen om het gezinsleven zo goed mogelijk te laten verlopen al dan niet in coronatijd?

‘Het belangrijkste is zelfzorg. Als je zelf grenzeloos blijft omgaan met opvoeden,  thuiswerken en 24 uur per dag aan te staan, dan verdrink je. Op de website van Pro Parents staan een aantal heel waardevolle tips die je kunnen helpen bij veel voorkomende uitdagingen in coronatijd.'