‘Vrij toegankelijke blended e-learning voor eetstoornis-therapeuten: diagnosticeer nauwkeuriger, help beter’

Interview met Hermien Elgersma

29 januari 2020
 

Hermien Elgersma

‘Om te voorkomen dat eetstoornis-patiënten te vroeg stoppen met therapie en om de behandelresultaten te vergroten, is betere diagnostiek een must.’ Dat stelt scientist-practitioner dr. Hermien Elgersma. Samen met haar collega prof. Sandra Mulkens ontwikkelde ze daarom een blendede-e-learning-module voor de Eating Disorder Examination (EDE). Een combinatie van online leren en contactonderwijs. Hoe stimuleert die lesmethode de kwaliteit van eetstoornis-diagnoses?

Gouden zorgstandaard

Maar weinig therapeuten zijn volgens Hermien getraind in de afname van de EDE. Terwijl dit semi-gestructureerde interview toch de gouden zorgstandaard is voor de diagnose van eetstoornissen bij jongeren en volwassenen. Zelf werkt ze als voorzitter van de kennislijn Voedingsstoornissen, eetstoornissen en obesitas bij Accare en de Rijksuniversiteit Groningen. Accare biedt specialistische jeugdzorg in het noorden van het land. Elgersma is werkzaam bij de Universiteit Maastricht en SeysCentra (voor eetstoornissen). Samen zitten ze in het bestuur van de sectie Eetstoornissen en obesitas van de Vereniging voor Gedrags- en Cognitieve therapieën (VGCt) en in de landelijke stuurgroep K-EET, die minister De Jonge adviseert over verbetering van de ketenzorg voor jongeren met een eetstoornis.

Hoe verklaart Hermien het tekort aan EDE-deskundigen? ‘Onder andere door het grote aantal ambulante hulpverleners dat werd wegbezuinigd met de decentralisatie van de jeugdzorg. Daarmee ging veel kennis en kunde verloren. De zorg die overbleef, kwam nog meer onder druk te staan.’

Dat is waarom zij en Elgersma de blended-e-learning-module ontwikkelden. ‘Want, precieze diagnoses maken het verschil voor patiënten met een eetstoornis. Bovendien is deze manier van leren heel toegankelijk.’
 

Blote oog onvoldoende

‘Stel je voor dat jouw boulimia-patiënt de hele dag in spiegels en ramen kijkt om het lichaam te checken op vetrolletjes’, zegt Hermien. ‘Als je zoiets niet weet, start je bijvoorbeeld niet of te laat met exposure-therapie.’

‘Maar je ziet zo toch ook wel dat iemand te dun is? Waarom zou je tijd en energie steken in een vragenlijst van gemiddeld een uur plus een verslag?’ reageren sommige therapeuten of verzekeraars op de EDE. Hermiens antwoord: ‘Goed starten levert z’n winst later dubbel en dwars op. Met de EDE en EDE-Child haal je de belangrijkste details heel neutraal naar boven, al vanaf het moment dat je een eetstoornis vermoedt.’

‘Er zijn zoveel verschillen tussen patiënten met eetstoornissen. Wil je dat je behandeling goed aanslaat, dan moet je ‘m precies op de persoon aansluiten.’

Hermien Elgersma

Lijn je of probeer je minder te eten? Hoe doe je dat? En hoeveel dagen per week? Dat zijn voorbeelden van vragen uit de EDE. En ook: maak je je veel zorgen over eten, je lichaamsgewicht of -beeld? Kun je je daardoor wel eens niet concentreren? En zo ja, hoe vaak dan?

‘Er zijn zoveel verschillen tussen patiënten met eetstoornissen. Wil je dat je behandeling goed aanslaat, dan moet je ‘m precies op de persoon aansluiten’, benadrukt Hermien.

In de prijzen

De twee collega’s in de aanpak van eetstoornissen wisten het daarom wel, toen de VGCt een prijsvraag uitschreef voor vernieuwingen in de zorg. ‘Veel instellingen voor eetstoornissen vragen ons als EDE-trainer. We kunnen de vraag niet aan’, zegt Hermien. ‘Toen we de prijs wonnen, fantastisch, konden we de deels online-lesmodule ontwikkelen met het bedrijf BLEND leren uit Utrecht.’

Hermiens werkgever, Accare, was al koploper in e-health. Zo biedt de zorgorganisatie ‘Jouw leeromgeving’, het blended patiëntenprogramma Smaakk! en 99gram.nl: een website met een online behandelprogramma, chat- en forumfunctie en preventiemodule. Hermien: ‘We vinden het belangrijk om jongeren zo goed mogelijk te helpen in hun eigen omgeving en dat ze zoveel mogelijk zelf de controle houden.’
 

Mooie beweging

Die pioniersgeest zorgde ook voor twee mooie bewegingen rond de blended-e-learning-module. Hermien: ‘We kregen onderzoekers uit Nederland, België en Engeland zo gek om de EDE te updaten van DSM-IV naar DSM-5. Ook vertaalden zij de nieuwe versie naar het Nederlands. Hoe mooi is dat?’  

Het online lesprogramma staat binnen een paar maanden – vrij toegankelijk - op de website van de Nederlandse Academie Eetstoornissen: Naeweb.nl. Bezoekers krijgen er uitleg over de EDE, kiezen vervolgens voor jongeren of volwassenen en bekijken video’s met rollenspellen tussen therapeuten en cliënt-acteurs. Daarin leren ze bijvoorbeeld: welke vragen stel je? Hoe? Wanneer vraag je door? En wat doe je als je patiënt de vraag niet begrijpt?

Om een certificaat te krijgen, lopen therapeuten drie keer mee met een collega die de EDE al beheerst. Ook houden ze het interview drie keer onder supervisie.
 

Als een olievlek

Het mooie vindt Hermien dat je alles in je eigen tijd kunt doen, op je eigen (werk)plek. ‘Ook organiseren we gratis landelijke trainingsdagen met de VGCt. De eerstvolgende zijn op 5 en 14 februari. We hopen dat er van elke instelling een paar mensen komen die hún collega’s weer trainen.

Ook hopen we dat zoveel mogelijk docenten deze blended-e-learningmodule gaan gebruiken in hun opleidingen, zodat deze wetenschappelijke kennis en kunde zich zo laagdrempelig mogelijk verspreidt - als een olievlek. En zodat alle patiënten met eetstoornissen straks zeggen: ja natuurlijk, met de EDE begon mijn succesvolle behandeling. Met nauwkeurige diagnostiek.’