Denken aan de dood is menselijk

‘Zie suïcidale gedachten liever als onderdeel van het mens-zijn dan als indicatie van een ernstige psychiatrische stoornis.’ Dat zegt de Amerikaanse psycholoog Jesse Bering. Volgens Bering is het niet vreemd of gek als je suïcidale gedachten hebt. Het is een universeel menselijk fenomeen om soms aan jezelf of het leven te willen ontsnappen. Denken aan de dood is een fundamenteel onderdeel van het mens-zijn. Maar dat mensen daadwerkelijk eruit stappen, gebeurt gelukkig veel minder vaak; in 2018 waren dat 1.829 mensen (CBS). Daarvan zaten 764 mensen in een gzz-instelling.

Zelfdoding

In onze samenleving overheerst vooral ongemak als het over suïcidale gedachten en zelfdoding gaat. De meesten blijven er liever ver van weg. Zelfs behandelaren kunnen zich er ongemakkelijk bij voelen. Suïcidale gedachten en zelfdoding associëren velen al snel met het hebben van een psychiatrische ziekte als depressie, angst of een persoonlijkheidsstoornis. Het heersende gevoel is: iemand die eraan denkt om uit het leven te stappen moet haast wel een psychiatrische diagnose hebben. De impliciete boodschap is: een “gezond” mens denkt niet aan de dood.

Wat als…

Zelf verloor ik mijn nicht aan zelfdoding. Zij had geen psychiatrische aandoening. Een samenloop van gebeurtenissen maakte dat zij als 18-jarige geen uitweg meer zag. Ze zakte voor haar eindexamen. Haar vriendje kleineerde haar en was haar ontrouw geweest. Maar over dit alles sprak ze met niemand. Het leven was op dat moment voor haar ondraaglijk. Hadden we haar er doorheen kunnen slepen als we eerlijk en open met haar over haar suïcidale gedachten hadden gesproken? Wat als het taboe minder was geweest? Deze vragen houden me dertig jaar later nog steeds bezig.
 

Nooduitgang

Zelfdoding als de nooduitgang. Een ultieme poging om aan onverteerbare en aanhoudende kwellende levensomstandigheden te ontsnappen. Dat stelt emeritus hoogleraar suïcidepreventie Ad Kerkhof. Mensen willen volgens hem niet dood, maar vinden doorleven met hun problemen nog veel erger. Tijdig het isolement doorbreken is dus letterlijk van levensbelang. Maar door het ongemak in onze samenleving, zijn gedachten aan zelfdoding helaas nog steeds moeilijk bespreekbaar. Hierdoor wordt het lastiger om de verbinding te leggen met de ander en het isolement te doorbreken.
 
Het begint volgens mij allemaal bij het besef dat iedereen door een combinatie van gebeurtenissen onderuit kan worden gehaald. En bij de acceptatie dat suïcidale gedachten een universeel menselijk fenomeen zijn. Dat besef vergemakkelijkt om elkaar vragen te stellen, hulp bij elkaar te zoeken en elkaar de hand te reiken. Alleen zo kan het taboe doorbroken worden.


Denk jij of iemand in jouw omgeving aan zelfdoding?
Neem contact op met 113 Zelfmoordpreventie of bel 0900 0113.

​​​​​​​
Bronnen:

• Het Parool: 'Hoogleraat suïcidepreventie kan helft zelfdodingen voorkomen'
• Algemeen Dagblad: 'Zelfdoding door pesten: wat gebeurt er met de pesters?'
• De Volkskrant: 'Ik wil benadrukken dat je niet vreemd, gek of ziek bent als je suïcidale gedachten hebt'
• De Volkskrant: 'Psycholoog René Diekstra: 'Wen maar aan meer suïcides in de toekomst'
• CBS: 'Minder zelfdodingen in 2018'
• Inspectie Gezondheidszorg & Jeugd: 'Suïcides en suïcidepogingen binnen de ggz'