Omgaan met onbegrepen gedrag bij (kwetsbare) ouderen  (D2422)

Mensen met dementie doen soms dingen die je niet begrijpt. Dit zogenoemde onbegrepen gedrag komt heel vaak voor. Zo’n 80 tot 90 procent van de mensen met dementie vertoont vroeg of laat ander (problematisch) gedrag. Onder onbegrepen gedrag valt al het gedrag van de persoon met dementie dat door deze persoon zelf en/of zijn omgeving als moeilijk hanteerbaar wordt ervaren. Voor onbegrepen gedrag worden verschillende termen gebruikt zoals probleemgedrag, moeilijk hanteerbaar gedrag of veranderend gedrag. Het kan gaan om klagen, repetitief gedrag, (nachtelijke) onrust, loopdwang, snel(ler) boos, argwanend, apathisch en agressief gedrag. Het is daarbij niet altijd duidelijk of het om dementie gaat of psychiatrie. In de begeleiding van de persoon en om het gedrag weer voor deze persoon hanteerbaar te maken, is het van belang het gedrag te begrijpen. Pas als je de persoon beter kent en (een deel) van de oorzaak van het gedrag achterhaalt, kun je op de juiste manier deze persoon begeleiden.

Dag 1: Dementie

Dementie is veel meer dan geheugenverlies. Er zijn zelfs vormen van dementie waarbij het geheugenverlies pas veel later in het ziekteproces optreedt. Tijdens de eerste cursusdag gaan we in op wat dementie is en welke verschillende ziektebeelden, met hun specifieke kenmerken, eraan ten grondslag kunnen liggen.
We kijken naar de invloed van het ouder wordende en beschadigde brein en gebruiken hiervoor het gedachtegoed van Anneke van de Plaats. Ondersteund door de persoonsgerichte benaderingswijze van professor Tom Kitwood onderzoeken we waar onbegrepen gedrag mee te maken kan hebben.

Dag 2 en 3: Psychiatrie en communicatie

Het hebben van een psychische kwetsbaarheid heeft invloed op de manier waarop iemand zijn leven vormgeeft. Er zijn ouderen die hier al langdurig mee kampen en er zijn ook ouderen die op latere leeftijd een psychische kwetsbaarheid ontwikkelen. Wanneer iemand daarnaast ook een vorm van dementie krijgt, kan dit de psychische kwetsbaarheid versterken omdat men steeds meer vanuit het onder-brein gaat reageren. Iemand met een vorm van dementie kan ook last krijgen van psychische symptomen zoals wanen en depressie. Tijdens deze dagen gaan we in op wat een psychische kwetsbaarheid is, gekoppeld aan verschillende ziektebeelden zoals psychose, persoonlijkheidsstoornis, angst of depressie. Ook onderwerpen als coping, rouw en stigma komen aan bod.

Mensen met dementie en mensen met een psychiatrische kwetsbaarheid hebben vaak een extra gevoeligheid rondom communicatie. Dit kan worden veroorzaakt door hun ziektebeeld, hun (vaak langdurige) ervaringen met hulpverlening of het stigma dat dementie en psychiatrische kwetsbaarheid met zich mee brengt. Tijdens deze dagen maken we gebruik van het communicatiemodel NLP, luister thermometer. Ook werken we aan de hand van door cursisten ingebrachte casuïstiek. Je leert hoe je zo goed mogelijk kunt aansluiten bij de ander, rekening houdend met diens kwetsbaarheid, levensverhaal en gewoonten. Er wordt geoefend met de trainingsacteur en/of de trainers hanteren het zogenaamde regiemodel.