Lijden en tegenslag zijn onvermijdelijk

11 december 2019
 

Hedda van 't Land

Bestuurder RINO Groep

In deze blog legt Hedda uit waarom zij lijden en tegenslag in het leven onvermijdelijk vindt. Dat accepteren lijkt in deze tijd lastiger dan ooit. De maakbaarheidsgedachte voert de boventoon.

Een paar jaar geleden nam ik een vriendin in vertrouwen. Ik vertelde haar hoe moeilijk ik het vond dat mijn broer Multipele Sclerose (MS) had waarvoor geen remedie is. ‘Accepteer dat je op belangrijke levensgebeurtenissen geen invloed hebt. Richt je vooral op die zaken waar je wel invloed op hebt’, zei ze.
Haar advies nam ik ter harte. Waar mogelijk besloot ik mijn broer voortaan te helpen en te ondersteunen.
 
Tegelijkertijd werd ik me ervan bewust dat je eigenlijk op heel veel zaken geen invloed hebt: een trein met vertraging, een lekke band, file of iemand die onaardig tegen je is. Een opeenstapeling van kleine gebeurtenissen kan al een gevoel van ontevredenheid geven. En als iemand een ernstige ziekte of ongeluk krijgt, is het helemaal moeilijk om rustig te blijven.

Verdriet

Het verdragen en accepteren van verdrietige gebeurtenissen en zaken, waar we geen invloed op hebben, lijkt in deze tijd lastiger dan ooit. De maakbaarheidsgedachte voert immers de boventoon. En die gedachte staat haaks op accepteren dat ongeluk deel uitmaakt van ieders leven. ‘We kunnen niet meer met verdriet omgaan', zegt De Wachter hierover in zijn boek De kunst van het ongelukkig zijn. Er heerst in deze tijd volgens hem een doorgeslagen ‘hoera-stemming’.
 
Dat het leven leuk moet zijn, is volgens De Wachter een misvatting. ‘Wij zijn ten diepste natuurlijk strompelende, tekortige wezens, maar dat past niet in de wereld van de maakbare mens’. Verdriet is volgens hem geen ziekte. Verdriet is volstrekt normaal, maar er niet met elkaar over kunnen praten, dát maakt ziek, dan gaat de wond etteren.
 

Verdragen

Ook arts, systeemtherapeut en onderzoeker Flip Jan van Oenen pleit in zijn recent verschenen boek Het misverstand psychotherapie voor een paradigma-verandering in de therapeutische behandelkamer. In plaats van ‘genezen’ of ‘veranderen’ vindt hij dat het vermogen om het lijden te ‘verdragen’ centraal dient te staan.

'Op jonge leeftijd nam ik afscheid van het idee dat het leven en geluk maakbaar zijn.'

Hedda van 't Land

Op de vraag of mensen nog wel gemotiveerd zijn om met therapie te beginnen als slechts ‘verdragen van leed’ het doel is, zegt Van Oenen in Eos Wetenschap dat we te weinig weerspreken dat geluk en welzijn maakbaar zijn. ‘Verdragen’ heeft volgens Van Oenen ook een intrinsiek helend effect, schrijft hij: ‘Het begrip verdragen kent een paradoxaal element. Immers, wanneer iemand een onverdraaglijk geachte situatie leert verdragen, houdt dit op zichzelf een verandering in. De somberheid, boosheid of angst die wordt opgeroepen door de situatie zal verminderen naarmate men beter in staat is de situatie te verdragen’.  

Acceptatie

Soms schieten de woorden van die vriendin mij te binnen als er iets onverwachts in mijn leven gebeurt. Nieuw was haar advies overigens niet. Integendeel. De Stoïcijnse filosoof Epictetus (50 tot ca 130 na Chr.) zei al: ‘Geef me de moed te accepteren wat niet in mijn vermogen ligt, de kracht om alles te doen wat wel in mijn vermogen ligt en de wijsheid om tussen die twee onderscheid te maken.’

Volgens Epictetus gaat het vooral mis als we de denkfout maken dat we op zaken die buiten ons bereik liggen invloed willen uitoefenen. Want, daar kunnen we niets aan veranderen. Ze zijn zoals ze zijn. We zullen ze kalm en nuchter moeten accepteren. En als we dit niet kunnen, is lijden onherroepelijk het gevolg.

Uiteindelijk aanvaardde ik dat mijn broer MS had. Gelijktijdig leerde ik met dit accepteren en ‘verdragen' dat lijden en tegenslag in het leven onvermijdelijk zijn. Daarom nam ik op jonge leeftijd afscheid van het idee dat het leven en geluk maakbaar zijn.


Bronnen:

 

Hedda van 't Land

Bestuurder RINO Groep