'Er is altijd hoop op herstel'

In het hulpverleningsmodel voor getraumatiseerde kinderen: het Neurosequential Model of Therapeutics (NMT), dat de Amerikaanse neurowetenschapper en psychiater Bruce Perry samen met zijn collega's ontwikkelde, is een essentiële rol weggelegd voor de dagelijkse opvoeders van een getraumatiseerd kind. Het kind moet, stelt Perry, zoveel mogelijk therapeutische ervaringen op doen in zijn dagelijkse leefomgeving.

'We leren ouders hoe ze therapeutische massage kunnen geven. Dat doen ze drie keer per dag, zeven minuten. Dat heeft meer impact dan een massage van een uur in een therapeutische setting.'

Bruce Perry M.D., Ph.D, is senior fellow van The ChildTrauma Acadamy en adjunct Professor van de afdeling psychiatrie en gedragswetenschappen aan de Feinberg School of Medicine van de Northwestern University in Chicago. Perry is er van overtuigd dat alle kinderen kunnen herstellen van de traumatische gevolgen van mishandeling en verwaarlozing. Op basis van neurobiologische inzichten ontwikkelde hij het Neurosequential Model of Therapeutics.

Waarom bent u zo optimistisch over herstel van trauma als gevolg van mishandeling of verwaarlozing?

'We weten uit hersenonderzoek dat het brein kan veranderen door herhaalde stimulering van hersengebieden en dat je een bepaald aantal herhalingen nodig hebt om tot die verandering te komen.

Daarnaast hebben beschadigde en getraumatiseerde kinderen allemaal positieve gezonde menselijke ervaringen nodig om te kunnen herstellen. Het is eigenlijk zeer eenvoudig en voor de hand liggend. Voor ieder kind en iedere volwassene die in zijn of haar jeugd verwaarloosd of mishandeld is, kun je als professional nog iets betekenen. Er is altijd hoop.

Wel is de weg naar herstel een lange. Het kost veel tijd en toewijding. Ook al doe je de juiste dingen, dan kost het voor een kind dat acht jaar lang ernstig is mishandeld of verwaarloosd toch al snel acht jaar om te herstellen.

Ook geldt de algemene regel dat hoe ouder je wordt, hoe meer tijd het kost. Met jonge kinderen is het eenvoudiger. Een 3-jarige kun je in je armen nemen en wiegen. Om een vergelijkbare lichamelijke en zintuiglijke ervaring bij een adolescent te bereiken, moet je creatiever zijn.'

U heeft met uw collega's van de ChildTrauma Academy een speciaal hulpverleningsmodel ontwikkeld: Neurosequential Model of Therapeutics. Hoe bent u hiertoe gekomen?

'Ik werkte als psychiater in een psychiatrische kliniek voor kinderen. We behandelden verwaarloosde kinderen met ernstige ontwikkelingsachterstanden. Het kostte ons veel moeite om hun gedrag met medicatie en gedragstherapie te beïnvloeden. We zagen bar weinig vooruitgang. Dat was frustrerend. 
​​​​​​​
Ik ben ook opgeleid als neurowetenschapper en had voor mijn werk in de kliniek al onderzoek gedaan naar de invloed van stressvolle ervaringen op de hersenen. Met die kennis hielden we in onze klinische benadering eigenlijk helemaal geen rekening.

Op een bepaald moment bedacht ik dat ik beide kennisvelden en ervaringen moest combineren. Ik kwam tot het inzicht dat er weinig vooruitgang was bij deze kinderen omdat wij met medicatie en gedragstherapie niet de delen van de hersenen activeerden die kunnen zorgen voor verandering in hun gedrag.

We zijn vervolgens gaan experimenteren met therapeutische massage, bewegings- en muziektherapie. Daarmee probeerden we de ontwikkeling van de slecht of verstoorde ontwikkelde hersengebieden te stimuleren. 

Het bleek te werken: opeens zagen we wel vooruitgang bij kinderen met wie we al vijf jaar vruchteloos hadden gewerkt. Vanuit die positieve ervaringen ontwikkelden we het Neurosequential Model of Therapeutics.'

Hoe gaat deze benadering in zijn werk, om via de dagelijks opvoeders en verzorgers van een kind te werken aan herstel?

‘Het kind moet zo veel mogelijk therapeutische ervaringen op kunnen doen. In een sessie kan dat maar zeer beperkt. Daarom is het belangrijk om het kind in zijn dagelijkse leefomgeving zo veel mogelijk therapeutische ervaringen aan de bieden. Dat kan door ouders, leerkrachten, grootouders, buren, een oom of pleegouders en groepsleiders in een residentiële instelling te betrekken.

Zo leren we bijvoorbeeld aan ouders of pleegouders hoe ze therapeutische massage kunnen geven en we vragen hen het kind drie keer per dag zeven minuten te masseren. Dagelijkse massage heeft namelijk veel meer impact dan een wekelijkse massage van een uur in een therapeutische setting.’
 

Zijn er dan nog wel therapeuten nodig?

‘Ja zeker, therapeuten zijn heel belangrijk in dit proces. Zij krijgen in onze benadering een rol die vergelijkbaar is met die van een orkestdirigent. Psychiaters en psychotherapeuten verzorgen niet alle muziek, niet alle therapie, maar zij dirigeren het. Zij brengen het sociale netwerk rond het kind in kaar en bekijken welke mensen betrokken kunnen worden in de behandeling.
 
De therapeuten lenen hen om niet alleen de gevolgen van de traumatische ervaringen, maar ook om het kind zelf en het gedrag van het kind beter te begrijpen. De therapeuten brengen de verschillende betrokkenen op dezelfde golflengte en zorgen ervoor dat het kind in de interactie met deze mensen met regelmaat therapeutische ervaringen krijgt aangeboden.’
 

Hoe weet de therapeut welke therapeutische ervaringen een kind nodig heeft?

‘Wij hebben daarvoor diagrammen en schema’s ontwikkeld om op een eenvoudige manier en zonder gebruik van aanvullende testen globaal vast te stellen welke delen van de hersenen onderontwikkeld zijn of slecht functioneren. Door die diagrammen en schema’s in te vullen krijgen de behandelaars een beeld van het neurobiologische functioneren van het kind. Vervolgens worden de sterke kanten van het kind tot uitgangspunt van de behandeling gemaakt.
 
We proberen het zo simpel mogelijk te maken. Als je een bijeenkomst kunt organiseren met de mensen die het kind kennen, dan hoef je meestal geen uitgebreide psychologische testen te doen. Soms dragen testen nog extra bij, maar gewoonlijk krijg je door het in kaart brengen van de geschiedenis van een kind en zijn huidige gedrag al een goed beeld. Onze ervaring leert dat dit praktisch en klinisch bruikbaar is. Bovendien bespaart het veel geld.’

Is het Neurosequential Model of Therapeutics minder effectief in een ambulante setting?

‘We zien dat ambulant werken met het NMT veel tijdsintensiever en ingewikkelder is. In een instelling is het namelijk gemakkelijker de mensen om het kind heen te mobiliseren en te betrekken bij de behandeling.
 
Ook kunnen de therapeuten in de instelling hun werk met de kinderen zo inrichten dat ze hen gedurende de hele dag regelmatig even kort kunnen zien. We zien namelijk dat het regelmatig aanbieden van kortdurende therapeutische ervaringen het meest effectief is. Dat is buiten een instelling een stuk lastiger te organiseren. Je moet dan namelijk zo veel mogelijk verschillende sectoren betrekken en de kennis en capaciteit van een uiteenlopende groep mensen versterken.
 
Ook hebben therapeuten in een ambulante setting minder mogelijkheden het kind gedurende de week meerdere keren kort te zien. Dat kost meer tijd en moeite. Als professionals in het onderwijs, de jeugdzorg, het jeugdstrafrecht en de geestelijke gezondheidszorg allemaal kennis hebben van NMT, is het veel gemakkelijker om NMT bij een kind in zijn thuissituatie toe te passen.
 
Het mooiste is als onze benadering door de verschillende sectoren tegelijkertijd wordt omarmd en ingevoerd. Op dit moment gebeurt dat in de VS in de staat New Mexico en in een provincie in Ohio. We zouden dit graag op meer plaatsen doen, maar hebben nog niet genoeg trainers om dit aan te kunnen.’
 

Hoe groot is jullie team van trainers en waar wordt met het Neurosequential Model of Theraupeutics gewerkt?

‘We werken met een groep van ongeveer 300 gecertificeerde trainers. Op dit moment zijn 12 grote residentiële instellingen voor kinderen met gedragsproblemen in de VS volledig getraind om te werken met onze benadering. Daarnaast zijn we op dit moment in de VS en 15 andere landen, waaronder Canada, Autralië, Verenigd Koninkrijk en Noorwegen nog eens 30 instellingen aan het trainen.
 
We proberen zo veel mogelijk online te doen. Trianing geven we via e-learning en consultaties aan hulpverleners doen we vooral telefonisch of online. Iedere maand organiseren we een online meeting met de 12 instellingen om ervaringen te delen en van elkaar te leren.’
 

Wat zou u met de ChildTrauma Academy uiteindelijk willen bereiken?

‘Ons werk gaat verder dan de ontwikkeling van behandelingsmethodiek, onderzoek en klinische consultatie. Wij willen bijdragen aan de totstandkoming van een zorgzame samenleving die verder reikt dan de naaste omgeving van de kinderen die therapeuten behandelen. Daarom zetten wij ons ook in voor bewustzijnsbevordering, publieksvoorlichting, preventie en deskundigheidsbevordering.
 
Onze strategie is gericht op verandering van systemen zodat veel meer kinderen de hulp krijgen die zij nodig hebben. In de Verenigde Staten is een vrij succesvolle bewustwordingscampagne gevoerd over het belang van de vroege ontwikkeling van kinderen (early childhood). Wij zijn daar op verschillende momenten bij betrokken geweest.
 
Je ziet dat de kennis van beleidsmakers en besluitvormers over de ontwikkeling van kinderen enorm is toegenomen. Toch zijn we er nog lang niet. Wij moeten ons vooral richten op de promotie van gezonde ontwikkeling als preventie tegeen geweld. Een gezonde ontwikkeling kan zowel geweld voorkomen als een buffer zijn tegen de gevolgen van geweld. Een kind voelt zich veilig als de mensen in zijn of haar naaste omgeving voorspelbaar en verzorgend zijn, het kind respectvol benaderen, aanmoedigen en niet vernederen. Als een kind opgroeit in zo’n situatie, kan het heel veel aan.’

​​​​

 

25-26 september: congres met Bruce D. Perry

Meer weten over het Neurosequential Therapeutics Model? Tijdens ons congres op woensdag 25 en donderdag 26 september 2019 spreekt Bruce D. Perry tijdens een live webinar over de toepassing van dit model om de unieke individuele ontwikkelingsrouten en het huidige functioneren van getraumatiseerde kinderen en volwassenen in kaart te brengen. Zo kun je bepalen met welke interventies je hen, samen met hun systeem, gezin en omgeving verder kunt helpen. Lees meer over het congres 'Trauma door een neurosequentiële lens'.