Zelfregie is werken aan gelukkig zijn

Teamleider Kim van Kollenburg: Bewoners eigenaar maken van de keuzes in hun leven

‘Supportgericht werken betekent voor ons: anders kijken naar en omgaan met onze cliënten, met zelfregie voorop. In plaats van aanbodgericht en probleemoplossend te werken, willen wij onze cliënten coachen om ze eigenaar te maken van de keuzes in hun leven. We baseren ons daarbij op de SRH-methodiek. Dat betekent in het kort dat we de cliënt ondersteunen om aan te geven wat zijn of haar wensen zijn, en samen een plan te maken en uit te voeren om de gekozen wensen waar te maken. Dit wordt verwerkt in een persoonlijk profiel. Tijdens een pilot op twee van de acht woningen waarvoor ik verantwoordelijk ben, hebben we daarmee het afgelopen half jaar ervaring opgedaan.’

Verbijsterd
‘Dat leverde bijzondere resultaten op. Zo hadden we voorzien dat de verhuizing van twee zussen een langdurig traject zou worden omdat het minimaliseren van de stress voor hen een vereiste was. Het team heeft deze opdracht aangepakt met de SRH methodiek - vanuit vragen als: wat is voor jullie belangrijk, waar zijn jullie goed in en wat hebben jullie nodig? Daardoor was de verhuizing uiteindelijk in drie weken helemaal rond, zonder dat de cliënten te veel stress ervoeren.’ ‘Een ander opvallend voorbeeld is dat van een jonge vrouw met een lichte verstandelijke beperking. Zij had een conflict met haar begeleiders en diende daarover een klacht in. Vroeger zouden we hebben gezegd: wij doen toch ons best? Nu hebben we haar eerst bedankt voor haar klacht en gecomplimenteerd met de manier waarop ze zelf de regie had genomen. Vervolgens zijn we vanuit haar perspectief gaan bespreken wat er was gebeurd, waarom ze de klacht had ingediend en wat wij hadden gemist. Verbijsterd was ze daardoor, maar haar band met haar begeleiders is sindsdien enorm verbeterd.’

Controle loslaten
‘Bij de start van de pilot dachten wij al supportgericht te werken, maar hierin hebben we zeker nog slagen kunnen maken. Wie in de zorg werkt, wil graag voor de ander klaarstaan en werkt veelal probleemoplossend. Als je dat al lang doet, is het moeilijk om daar anders in te gaan staan en de controle los te laten. Het is dus een zoektocht. Het hielp om te beseffen dat dit een trage manier van werken is en dat het belangrijk is om de tijd te nemen, zodat de cliënten er het meeste uit kunnen halen. Nu zichtbaar wordt dat de cliënt er echt gelukkiger van wordt, groeit het enthousiasme van de medewerkers.’
‘Voor de cliënten was het ook wennen, omdat zij nu eenmaal niet altijd goed zicht hebben op hun beperking of bij voorbaat al weerstand voelen tegen dingen waar de begeleiding mee komt. Die weerstand is zo goed als verdwenen nu zij het verschil hebben ervaren. De pilot is ons heel goed bevallen. De komende tijd gaan alle teams van ORO de SRH-training volgen en de methodiek invoeren.’

Directeur Anja Korsten: Medewerkers de ruimte geven om zo te werken met cliënten

‘De kern van ons werk is cliënten een stukje gelukkiger te maken. Zelfregie is een van de belangrijkste pijlers daarvoor: de cliënten bepalen zelf wat belangrijk voor ze is. Als een volwassen cliënt bijvoorbeeld graag alcohol drinkt, kunnen wij wel vinden dat dat geen goed idee is, maar wie zijn wij om nee te zeggen? In zo’n situatie moet je als professionals samen met de cliënt en zijn netwerk optrekken om te kijken hoe je zoveel mogelijk tegemoet komt aan iemands wens. Ook als dat tegen je eigen normen en waarden ingaat.’ ‘Dat zijn wij in de zorg voor mensen met een verstandelijke beperking van oudsher niet gewend. Het is een visie die bij ORO een paar jaar geleden is ingezet en inmiddels steeds meer gedragen wordt door alle medewerkers. Dat is een heel proces, want wij zijn nu eenmaal opgeleid om alles te regelen voor mensen en hebben soms toch de neiging om voor de cliënt in te willen vullen wat goed voor hem is. Nu is het onze opdracht de dialoog aan te gaan om mensen te helpen hun eigen keuzes te maken.’

Regels loslaten
‘Ik zie het daarbij als mijn taak om de medewerkers op de werkvloer zoveel mogelijk ruimte te geven om zo met hun cliënten te werken. Dat doe ik onder andere door waar dat kan obstakels uit het systeem weg te halen en regels te laten varen. Bewust regels loslaten geeft ruimte aan de krachten, talenten en passie van onze professionals. Daar maken we graag gebruik van.’ ‘Waar medewerkers cliënten zoveel mogelijk verantwoordelijkheid en regie over hun eigen handelen bieden, probeer ik dat naar de medewerkers toe precies zo te doen. Supportgericht werken helpt mij daarbij. Daarbij draait het om vragen als: welk doel wil je jezelf stellen? Wat kun je daar zelf aan doen? Wat kun je doen als het niet lukt? Wie kan je daarbij helpen? De teams gebruiken die vragen onderling zelf ook. Waar mensen vroeger naar de leidinggevende toekwamen met problemen, komen ze nu met ideeën. En dan bekijken we samen hoe we de hobbels kunnen nemen die de uitvoering in de weg staan.’

Meedoen op maat
‘Mijn ideaalbeeld is dat iedere medewerker zijn eigen verantwoordelijkheid draagt en er alles aan doet om de zelfregie van cliënten te versterken en samen met de cliënt en de wettelijke vertegenwoordiger te onderzoeken hoe ver die zelfregie kan gaan. Dat is altijd maatwerk dat in gesprekken ontstaat. Wij doen bijvoorbeeld erg ons best om mensen te ondersteunen bij het opdoen van contacten in de wijk, maar onze cliënten lopen daarbij toch dagelijks tegen grenzen aan. Echte gelijkwaardigheid is heel ingewikkeld en waarschijnlijk een utopie. Maar dat weerhoudt ons er niet van om te vechten voor meedoen op maat voor iedereen.’

__________________________________________________________________________________________________________________

Informatie over opleidingsaanbod verstandelijke beperking >